در دندانپزشکی کودکان لازم است ،برای بررسی های دقیق تر با کمک پرتو نگاری ،بیماری های لثه و دندان را مشخص کرد . بیشتر افراد که سابقه درمان با دندانپزشکی را داشته اند تجربه رادیوگرافی را داشته اند ،در حقیقت رادیوگرافی یکی از ابزارهای تشخیصی در دندانپزشکی کودکان است که کاربرد فراوان دارد .
بسیاری از والدین نگران تاثیرات رادیوگرافی دندان در کودکان هستند. کودکان نسبت به تابش حساس هستند. با این حال، میزان اشعه در رادیوگرافی دندان برای کودکان ایمن است. همانطور که فک و دندان های کودک به طور مداوم تغییر می کنند، باید به رشد آنها توجه داشته باشید. از رادیوگرافی در موارد متعددی برای کودکان استفاده می شود که عبارتند از:
اطمینان از اندازه مناسب فک برای رشد دندان های دائمی
نظارت بر پیشرفت دندان های عقل
تعیین لق شدن دندان های شیری
درمان سریع پوسیدگی و بیماری های لثه
کودکان نسبت به بزرگسالان حساس تر هستند، بنابراین خطر ابتلا به سرطان به ازای هر واحد دوز اشعه ایکس برای کودکان بیشتر از بزرگسالان است.
این تابش یکاشعه ایکس نیست که منجر به سرطان می شود؛ بلکه مجموع مقدار تابش تجمعی در طول عمر عامل بروز بیماری است. هرچه سن کودک برای قرارگیری در معرض تابش پایین تر باشد، مقدار تجمعی تابش های بعدی در طول عمر وی بیشتر خواهد بود.
تنظیمات تجهیزات رادیوگرافی دندانپزشکی اغلب برای بزرگسالان مناسب است. این امر باعث می شود که مقدار تابش دریافتی برای کودکان در زیر این دستگاه بیش از حد مورد نیاز باشد. بهتر است برای تصویربرداری از کودک از تجهیزات مدرنی استفاده شود که امکان تغییر میزان تابش در آن وجود دارد.
از رادیوگرافی برای کودکان مگر در موارد زیر استفاده نمی شود:
- پوسیدگی
- بهداشت دهان و دندان ضعیف
- درهم ریختگی دندان
- وجود حفره
نکات ایمنی:
مطمئن شوید که دستگاه رادیوگرافی دندانپزشک دیجیتال است. این گونه دستگاه ها پرتو کمتری نسبت به دستگاه های معمولی دارند. اطمینان حاصل کنید که در این روش از E-Film و نه D-film استفاده می شود. E-film در مقایسه با نوع دیگر آن حساسیت بیشتری نسبت به نور دارد. در نتیجه برای ظهور فیلم به مقدار تابش کمتری نیاز است.
از دندانپزشک بخواهید که در صورت امکان از روشی به غیر از رادیوگرافی استفاده کند. یکی از این روش ها استفاده از cavity detector است. هرچند این روش با مقداری خطا همراه است اما می تواند جایگزین مناسبی برای استفاده از رادیوگرافی برای کودک باشد.
اصلا رادیوگرافی لازم است؟ چرا عکس دندان کودک را بگیریم؟
به بیان ساده باید اینگونه پاسخ داد: برای برخی درمان ها بسیار مهم است که ما مکان و شرایط دقیق ریشه دندان را بدانیم. همچنین بعضی مواقع در معاینات دندان به نظر سالم میرسد ولیکن پس از انجام عکسبرداری رادیوگرافی از دندان به پوسیدگی پی برده می شود. حتی برای پی بردن به عفونت انتهای ریشه دندان و یا میزان تحلیل استخوان یا چک کردن زیر پرکردگی های قدیمی بایستی به گرافی متوسل شد. در کودکان استفاده از گرافی برای نشان دندان مرحله رشدی دندان های دائمی زیر دندانهای شیری نیز کاربرد دارد. علاوه بر این، در زمان کشیدن دندان ها باید اطمینان حاصل کنیم زیر دندان شیری کودک جوانه دندان دایمی موجود است. گاهی اتفاق می افتد که کودک فقط دندان شیری داشته و دندان دایمی نخواهد داشت و کشیدن آنها اشتباه بزرگی است.
بنابراین وقتی پزشک متخصص لازم میداند که رادیوگرافی تهیه شود به او اعتماد کنید و مطمئن باشید این کار جهت رعایت اصول تخصصی و حفظ سلامت کودک شماست.
آیا رادیوگرافی برای کودک مضر نیست؟
برای پاسخ دهی به این سوال باید به این نکته توجه کرد که میزان اشعه مورد استفاده در رادیوگرافی چه مقدار است؟
میزان اشعه ای که در رادیوگرافی های دندانپزشکی استفاده می شود، در گذشته مقداری قابل توجه بود. اما در تحهیزات دیجیتالی امروز، مقدار اشعه اعمالی بسیار پایین است. به عنوان مثال: چهار عدد رادیوگرافی معمولی بایت وینگ (یا پری آپیکال) دوز اشعه ای حدود 0.005 میلی سیورت است. این میزان، که معادل یک روز اشعه کیهانی است که شما به طور عادی هر روز دریافت میکنید! به بیان دیگر، اگر یک سفر هوایی کوتاه در حد یک تا دو ساعت داشته باشید، همین میزان اشعه دریافت خواهید کرد.
درباره رادیوگرافی پانورامیک، دو برابر این میزان (یعنی دو روز تابش عادی کیهانی) پرتو ایکس نیاز دارد. دقت شود این مقدار اشعه، با رادیوگرافی های پزشکی و سی تی اسکن ،گاما و… قابل مقایسه نیست و در مقایسه با آن ها بسیار ناچیز است.
انواع عکس دندان
عکس تک دندان
متخصص دندانپزشک به عکس تک دندان، عکس پری اپیکال می گویند. این عکس ها از یک و یا حداکثر سه دندان گرفته می شود. از طریق عکس تک دندان می توان پوسیدگی های سطح جونده دندان‌ها را تشخيص داد و می توان درمان ریشه دندان یا عصب کشی را انجام داد. جهت درمان ریشه یا عصب کشی حداقل 4 عدد از این عکس ها جهت کارهای مختلف از دندان گرفته می شوند. دستگاه تهیه عکس های تک دندان در همه مطب های دندانپزشکی قرار دارد. جهت بررسی دهان به طور کامل حداقل به 15 عدد از عکس های تک دندان نیاز می باشد
عکس پانورامیک
اندازه عکس های پانورامیک بزرگ می باشد و تمامی دندان های فک پایین و بالا در این عکس مشاهده می شود و در همه مطب ها دستگاه این نوع عکس ها وجود ندارد و حتما باید به مطب هایی مراجعه گردد که دستگاه مخصوص عکس های پانورامیک را داشته باشد. این دستگاه کامل به دور سر می چرخد تا بتواند از همه دندان ها تصویر مناسبی تهیه نماید.
از عکس پانورامیک جهت بررسی شکستگی فک ها و وجود تومور و کیست فک ها استفاده می گردد. وحتما قبل از درمان ارتودنسی و جراحی دندان عقل از عکس پانورامیک استفاده می شود
عکس مخصوص کودکان
یکی دیگر از انواع عکس دندان، عکس مخصوص کودکان می باشد که عملکرد آن مانند عکس تک دندان می باشد و تنها فرقی که دارد این است که اندازه فیلم کوچک تر است به این دلیل که بتواند در دهان کودک جا بگیرد. و تفاوت دیگر آن این است که اشعه عکس برداری از دندان کودکان کمتر از بزرگسالان می باشد
عکس سفالومتری
عکس سفالومتری یکی دیگر از انواع عکس دندان است که حتما باید در مراکز مجهز تهیه گردد. جهت درمان ارتودنسی نیز از این نوع عکس ها استفاده می شود. این عکس ها، جهت بررسی رشد فک و صورت و جمجمه بسیار کاربردی می باشد. در عکس سفالومتری، الگوی صورت و مسیر رشد فک و صورت نیز مشخص و بررسی می شود
عکس بایت وینگ
معنای عکس بایت وینگ، بال پروانه می باشد. زیرا دندان های فک بالا و پایین به شکل پروانه در عکس بایت وینگ مشاهده می شود. معمولا افراد نسبت به تهیه عکس های بایت وینگ تمایلی ندارند. اما این عکس ها جهت تشخیص پوسیدگی های بین دندان بسیار کاربرد دارد. به طور معمول جهت بررسی پوسیدگی های دندان عقبی به 4 عدد عکس بایت وینگ نیاز می باشد.