دندان های شیری و دایمی کودکان کی درمی آیند؟

دندان های کودک در شکم مادر

جالب است بدانید که دندان های شما هنگامی که هنوز به دنیا نیامده و جنینی آرام در شکم مادرتان بوده اید، شکل گرفته اند. در چهارمین هفته پس از لقاح، ناحیه مربوط به تشکیل صورت در سر انسان مشخص می شود. در پنجمین هفته جنینی ضخامت صورت انسان به اندازه یک ورق کاغذ است و عرض صورت حدود یک و نیم میلی متر است ولی سر و کله دندان ها چه زمانی در صورت شما پیدا می شود؟ وقتی شما دو یا سه ماهه بوده اید جوانه تمام دندان های شیری در دهان شما تشکیل شده است. اولین دندان ها نرم و شل بوده اند ولی به تدریج آهکی و سخت می شوند.

شما کلا در هر نیمه فک تان ۵ دندان شیری داشته اید که دو دندان جلویی A و B و دندان نیش C و دو دندان آسیای شیری D و E هستند. دندان های A و B وقتی ۵ ماهه بوده اید، دندان C و D در شش ماهگی و دندان E در هفت ماهگی، از حالت بافتی نرم به جسمی سخت مثل دندان تبدیل شده اند. جالب تر اینکه اگر از جنین هفت ماهه رادیوگرافی تهیه شود می توان از وضعیت دندان های شیری و به ویژه تعداد آنها اطلاعات خوبی به دست آورد. بد نیست بدانید دوران جنینی دوران مهمی از نظر تشکیل دندان ها است چون علاوه بر دندان های شیری، دندان های دایمی نیز در همین دوران تشکیل می شوند.

وقتی شما جنینی ۴ ماهه بوده اید، ۴ دندان آسیای بزرگ شما تشکیل شده اند. در ۵/۶ ماهگی، ۱۲ دندان جلویی شما تشکیل شده اند و در ماه نهم جنینی شما یعنی آخرین ماه بارداری، ۴ دندان آسیای کوچک شما در دهان تان شکل گرفته اند. وقتی شما به دنیا آمده اید مسلما هیچ دندانی در دهان تان نداشته اید ولی همه دندان های شیری دایمی شما، در دهان شما، زیر لثه وجود داشته اند تا هر کدام در زمان مناسبی در دهان تان رویش پیدا کنند.

● نقش تغذیه، بیماری و داروها در سلامت دندان

دندان های برخی از افراد استحکام کمی دارد و به سرعت پوسیده می شود و یا از زمانی که دندان هایشان رویش پیدا کرده است طوق های رنگینی روی آنها وجود دارد که رنگ دندان هایشان را نازیبا کرده است. یکی از دلایل این اتفاق این است که مادر در دورانی که دندان های جنین در حال شکل گیری بوده است از داروهایی مثل تتراسایکلین و ... استفاده کرده است که دندان ها رنگ گرفته اند و یا دچار تب و یا بیماری های خاصی شده است که باعث شده دندان ها به خوبی نتوانند آهکی شوند و مینای دندان هایی که در حال ساخت هستند به خوبی ساخته نشود.

● تولد یک مروارید

معمولا در ۶ ماهگی سر و کله اولین دندان پیشین شیری فک پایین در دهان کوچولوی فسقلی پیدا می شود. بعد از آن نوبت به دو دندان شیری بالا می رسد که در ۹ تا ۱۰ ماهگی در دهان کودک پیدا می شوند. ۴ دندان کناری پیشین از ۱۰ تا ۱۴ ماهگی و ۴ دندان آسیای اول شیری در ۱۴ تا ۱۸ ماهگی در دهان کودک شما جوانه می زنند.

دندان های نیش شیری را باید در 1/5 تا ۲ سالگی در دهان کودک تان پیدا کنید. آخرین دندان هایی که در دهان کودک شما جوانه می زنند دندان های آسیای دوم شیری هستند که در دو سالگی تا2/5 سالگی سر و کله شان پیدا خواهد شد، بنابراین شما از ۶ ماهگی تا 2/5 سالگی باید منتظر رویش دندان های شیری در دهان کودک تان باشید. البته اگر دندان ها حدود ۶ ماه زودتر و یا دیرتر در دهان پیدا شوند طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد.

معمولا اگر دندانی زودتر از زمان رویش پیدا کند، تمام دندان ها نیز مشمول چنین قاعده ای خواهند بود. بعد از 2/5 سالگی تا ۶ سالگی دیگر خبری از رویش دندان در دهان کودک شما وجود ندارد ولی در حدود ۶ سالگی وقتی کوچولوی شما پا به مدرسه می گذارد دندان آسیای اول دایمی پشت آخرین دندان شیری جوانه می زند و می روید. پس از آن نوبت لق شدن، اولین دندان شیری است که آن هم دندان پیشین فک پایین است که با لق شدن و افتادن اش در سن ۶ سالگی، اولین دندان های دایمی پیشین در دهان کودک شما رویش پیدا می کنند.

دندان های پیشین فک بالا و دندان های پیشین کناری پایین در ۸ سالگی و دندان های نیش فک پایین در ۹ سالگی جایگزین دندان های شیری می شوند. دومین آسیاهای کوچک فک بالا و اولین آسیاهای کوچک پایین در ۱۰ سالگی و دندان های نیش فک بالا و آسیاهای کوچک دوم فک پایین در ۱۱ سالگی و دندان های آسیاهای بزرگ دوم در ۱۲ سالگی سر و کله شان در دهان شما پیدا می شود، بنابراین شما باید از حدود ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی منتظر باشید تا دندان های شیری کلا بیفتند و دندان های دایمی جایگزین آنها شوند. اولین دندان دایمی در سن ۶ سالگی پشت دندان های شیری می روید و دندان شیری نیست. در این سن به حفظ سلامت این دندان توجه کنید.

● ۳ نسل از دندان ها

معمولا انسان ها در طی این رویش و افتادن دندان ها، ۳ دوره دندانی را طی می کنند:

▪ دوره دندان های شیری: این دوران از شش ماهگی تا ۶ سالگی ادامه می یابد. در این زمان تمام دندان های موجود در دهان، دندان های شیری هستند.

▪ دوره دندانی مختلط: این دوره از ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی طول می کشد که هم دندان های شیری و هم تعدادی از دندان های دایمی از دندان های دایمی در دهان حضور دارند. در این دوران دندان های شیری به ترتیبی که گفتیم می ریزند و دندان های دایمی جایگزین آنها می شوند.

▪ دوران دندانی دایمی: دوره دندانی دایمی دورانی است که تمام دندان های موجود در دهان شما، دندان های دایمی هستند. این دوران از ۱۲ سالگی به بعد شروع می شود.

● زمانبندی و تشکیل دندان ها در دوران جنینی

▪ دندان شیری/ دندان دایمی

ـ دندان های جلویی شیری ۵ ماهگی/ آسیای بزرگ ۴ ماهگی

ـ دندان نیش شیری ۶ ماهگی/ دندان پیشین دایمی 6/5 ماهگی

ـ دندان اول آسیای شیری ۶ ماهگی/ دندان نیش دایمی 6/5 ماهگی

ـ دومین آسیای شیری ۷ ماهگی/ آسیای کوچک اول ۹ ماهگی

● رویش دندان های دایمی

▪ دندان شیری/ دندان دایمی

ـ دندان پیشین فک پایین ۶ ماهگی/ اولین دندان آسیای بزرگ ۶ سالگی

ـ دندان پیشین فک بالا ۹ تا ۱۰ ماهگی/ دندان های پیشین فک پایین ۶ سال و ۳ ماه

ـ دندان پیشین کناری ۱۰ تا ۱۴ ماهگی/ دندان های پیشین فک بالا ۶ سال و ۳ ماه

ـ آسیای اول شیری ۱۴ تا ۱۸ ماهگی/ دندان های پیشین فک بالا ۸ سالگی

ـ دندان نیش شیری 1/5  تا ۲ سالگی/ دندان پیشین کناری پایین ۸ سالگی

ـ آسیای دوم شیری ۲ تا 2/5  سالگی/ دندان های نیش فک بالا ۱۱ سالگی

ـ دندان های آسیای کوچک دوم پایین ۱۱ سالگی/ دومین آسیاهای کوچک بالا ۱۰ سالگی

ـ دومین آسیاهای کوچک پایین ۱۰ سالگی/ آسیای بزرگ دوم ۱۲ سالگی

دندانهای کودک را بهتر بشناسم

· از وظایف مهم و اختصاصی دندان شیری به موارد زیر می توان اشاره کرد:
· نقش اسامی در جویدن ، تغذیه و سلامت عمومی.
· حفظ زیبایی ، تلفظ صحیح کلمات و کمک به سلامت روحی و روانی کودک.
. حفظ فضای لازم جهت رویش دندانهای دائمی و در نهایت جلوگیری از بهم ریختگی دندانها و کاهش نیاز به درمانهای ارتودنسی  می باشد یکی از دلایل مهم کج بودن دندانهای دائمی از دست رفتن زود هنگام دندانهای شیری است.
· نهایتاً پوسیدگی دندان شیری موجب آسیب به جوانه دندانهای دائمی می گردد.
دندان 6 سالگی
اولین دندان دائمی ، نخستین آسیای بزرگ ( دندان شماره 6) است که در سن 6 سالگی روی قوس فکی پشت دندان شیری رویش می یابد ، قبل از رویش این دندان هیچ دندان شیری نمی افتد ، به همین دلیل والدین تصور می کنند که این دندان شیری است.

عوامل پوسیدگی زا

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ( عدم استفاده از مسواک و نخ دندان) در زمان مناسب منجر به تشکیل لایه ای به سطح دندان می شود. 2 الی 5 دقیقه بعد از استفاده از مواد قندی و غذا ، اسیدهای مخرب ناشی از فعالیت میکروبهای موجود تولید شده و به مدت 20 دقیقه الی یک ساعت در دهان باقی می باشد. اسید تولید شده مینای دندان را تخریب و منجر به شروع پوسیدگی می شود.

مصرف نامناسب مواد قندی

استفاده از مواد قندی چسبنده مانند شکلاتها ، تافی ها ، آدامس ها و.. این مواد به علت خاصیت چسبندگی به دندانها مدت زیاد در دهان می مانند. 

بالا بودن میزان مصرف مواد قندی 

*بالا بودن تعداد دفعات مصرف مواد قندی ( بویژه در بین وعده های اصلی غذا).
این کلمه بسیار حائز اهمیت است و باید بسیار بر آن تاکید کرد که مواد قندی در طول زمان در یک وعده مصرف شوند و از تدریجی خوردن آن در طول روز خودداری کرد.

تغذیه صحیح

* استفاده از مواد قندی مورد نیاز بدن همراه وعده های اصلی غذایی.
* مصرف شیر و لبنیات و مواد غذایی حاوی فلوراید مانند ماهی و چای.
* استفاده از میوه و سبزیجات تازه بین وعده های غذایی مانند هویج و کاهو.

روش صحیح مسواک زدن

* مسواک خوب باید موهای صاف و یکنواخت داشته باشد چنانچه موهای مسواک از حالت اولیه خارج شدند باید آن را عوض کرد.
* برای هر مرتبه شست و شو به اندازه یک نخود از خمیر دندان حاوی فلوراید را در موهای مسواک فرو ببرید.
* برای این که تمام دندان ها مسواک شوند بهتر است همیشه به یک ترتیب مسواک بزنیم مثلاً اول فک بالا از راست به چپ و بعد فک پایین از چپ به راست.
* دندانهای فک بالا را با حرکت مسواک از مجاور لثه پایین تمیز کنید.
* با عمودی گرفتن مسواک و حرکت آن از بالا به پایین سطوح داخلی دندانهای جلو را مسواک کنید.
* سطوح جونده دندانهای بالا را با عقب و جلو بردن مسواک تمیز کنید.
* دندانهای فک پایین را با حرکت مسواک از مجاور لثه به سمت بالا بشوئید.
* پشت دندانهای جلو را با عمودی گرفتن مسواک و حرکت آن از پایین به بالا تمیز کنید.
* سطوح جونده دندانهای پایین مثل فک بالا را عقب جلو بردن مسواک تمیز کنید.
* برای سالم ماندن دندان فرزندانتان صبح بعد از صبحانه و شب قبل از خواب دندانهایشان را مسواک بزنید.
* برای پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان هر 6 ماه یکبار به دندانپزشکی کودکان در کرج مراجعه کنید.