آبسه لثه در اثر رشد سریع باکتری در پاکت پریودنتال یا لثهای بوجود می‌آید. پاکت لثهای در هنگام بیماری لثه شکل می‌گیرد بطوری که لثه‌ها عفونی شده و از سطح دندان‌ها پسرفت می‌کنند. این امر موجب عمیق شدن فاصله بین دندان‌ها و لثه‌ها به مقدار بیشتر از ۳ میلی‌متر می‌گردد. این شیار عمیق شده پاکت نامیده می‌شود.
آبسه زمانی شکل می‌گیرد که پاکت به حدی عمیق می‌شود که باکتری‌های پلاک، جرم و یا ذرات غذا در داخل آن گیر کرده و سیستم ایمنی بدن به اندازه کافی قادر به مبارزه با عفونت نمی‌باشد. در اثر رشد کنترل نشده و سریع باکتری و بافت عفونی لثه، ورم بزرگی بر روی لثه‌ها بروز پیدا می‌کند. در نتیجه آنچه که رخ می‌دهد در واقع نابودی سریع و دردناک بافت‌های پیوندی و استخوان اطراف دندان است. عفونت لثه می‌تواند بصورت ضایعات دردناک و حساس به لمس باشد که اغلب بصورت ناگهانی ظاهر می‌شوند. آبسه بیشتر در افراد ۴۰ سال به بالا شایع است اما گاهی اوقات در کودکان نیز رخ می‌دهد.
انواع آبسه و عفونت لثه
آبسه روی لثه
اولین نوع، آبسه روی لثه نامیده می‌شود زیرا در ناحیه‌ای از لثه ایجاد می‌شود که در نزدیک‌ترین فاصله به طوق دندان است. دندان معمولاً از پیش دچار پاکت یا تحلیل استخوانی نمی‌باشد و اغلب در اثر ذرات غذا یا ضربه‌ی جسم خارجی به ناحیه‌ی لثه در اطراف دندان دچار التهاب می‌شود.
آبسه فضای بین لثه و دندان
نوع دوم و پیشرفته‌تر آبسه دندان، آبسه فضای بین لثه و دندان است. این مشکل برای دندانی رخ می‌دهد که از پیش دارای پاکت‌های پریودنتال و درجاتی از تحلیل استخوان بوده است. این نوع آبسه در هر جایی در امتداد سمتی از لثه‌ها که شیار لثه عمیق شده و تبدیل به پاکت گردیده است، شکل می‌گیرد. بروز این نوع آبسه در صورت بیماری لثه پیشرفته که تحلیل استخوان در اثر عفونت رخ داده است، شایع می‌باشد، زیرا عمق پنج میلی‌متری یا بیشتر پاکت محیطی مطلوب را برای تشکیل آبسه ایجاد می‌کند.
با این حال مانند آبسه روی لثه، آبسه فضای بین لثه و دندان می‌تواند در اثر ذرات غذا یا ضربه‌ی جسم خارجی به پاکت اطراف دندان رخ دهد. این وضعیت که با بدتر شدن مشکل لثهای کودک به خودی خود ایجاد می‌شود، پس از جرمگیری دندان نیز همچنان می‌تواند بروز پیدا کند زیرا باکتری با وجود انجام درمان به رشد خود ادامه می‌دهد.
آبسه لثه و دندان
ترکیب آبسه لثه و ریشه دندان نیز اتفاق می‌افتد. این بدین معنی است که عفونت ممکن است در خارج دندان، داخل دندان و یا در هر دو محل وجود داشته باشد. راه‌های بالقوه‌ی متعددی برای رسیدن باکتری به مغز دندان و ساختار نگهدارنده‌ی لثه‌ی دندان‌ها وجود دارد. بیماری لثه اتصال استخوان و بافت نرم را از بین برده و مسیری را در زیر دندان‌های چند ریشه‌ای ایجاد می‌کند. پوسیدگی و ترک‌های دندان و ترمیم ناموفق دندان نیز دسترسی مستقیم به دندان را ممکن می‌سازد. باکتری‌ها پس از ورود به دندان راه خود را به کانال‌های میکروسکوپی جانبی ریشه‌های دندان پیدا می‌کنند. باکتری‌های موجود در داخل و اطراف دندان‌ها صرفنظر از کارکرد آن موجب التهابی می‌شوند که همراه با درد است.
علائم و نشانه‌های آبسه لثهای
آبثه دندان سطحی صاف داشته و قطر آن بین دو تا ده سانتی‌متر است. علائم لثه‌ی عفونی و آبسه لثه عبارتند از:
- قرمزی
- درد
- تورم
- زخم‌های باز روی لثه‌ها
- وجود برآمدگی کوچک در نزدیک دندان عفونی در داخل یا خارج لثه‌ها
درمان آبسه لثه و دندان
آبسه دندان بسیار مخرب است و در صورت عدم درمان آبسه دندان ، می‌تواند به سرعت منجر به آسیب‌های غیر قابل جبران به رباط‌ها و استخوان اطراف شود و در نهایت موجب افتادن دندان گردد.
تخلیه آبسه و عفونت
هدف اصلی درمان تخلیه عفونت است، ما این کار را معمولاً با خراش دادن محتاطانه پوشش پاکت انجام می‌دهیم.
جرمگیری دندان و ریشه دندان
پس از تخلیه عفونت، پلاک و جرم چسبیده به سطح ریشه، از طریق جرمگیری دندان و ریشه دندان از بین می‌رود و این کار از بروز مجدد عفونت جلوگیری می‌کند.
جرمگیری دندان و ریشه دندان و شستن پاکت با آنتی‌بیوتیک (یا استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی) می‌تواند مشکل را حل کند.
بازیابی هدایت شده بافت لثه
پاکت عمقی لثهای ممکن است مستلزم درمان جراحی لثه برای جلوگیری از عفونت مجدد باشد. پس از اینکه آبسه بهبود پیدا کرد، بازیابی هدایت شده بافت لثه و یا جراحی استخوان توصیه می‌شود؛ بدون انجام این درمان قطعی، احتمال وقوع مجدد آبسه در آینده وجود دارد.
جایگزین کردن روکش یا پرشدگی دندان
اگر درمان آبسه دندان در اثر تراکم مواد غذایی در اطراف نواحی که بطور نامناسب ترمیم شده‌اند (مانند پرشدگی یا روکش) رخ بدهد، ممکن است نیاز به انجام مجدد ترمیم دندان باشد.
پیوند استخوان
بسته به شدت مشکل، ممکن است بتوان استخوان اطراف دندان را بازیابی کرد. این عمل مستلزم قرار دادن گرافت استخوانی است. در غیر این صورت، ممکن است نیاز به پایین بردن سطح استخوان و انجام جراحی جهت تغییر موقعیت لثه‌ها و از بین بردن پاکت‌ها باشد. گاهی اوقات ترکیبی از بازسازی بافت و حذف یا تغییر موقعیت بافت انجام می‌شود.
عصب‌کشی و ترمیم ریشه دندان
اگر خود دندان نیز دچار عفونت شده باشد، ممکن است برای نجات دندان علاوه بر درمان لثه نیاز به عصب‌کشی هم باشد.
کشیدن دندان
زمانی که دندان به شدت آسیب دیده باشد و نتوان آن را نجات داد، کشیدن دندان باید به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود. معمولاً تعویض دندان با فضا نگهدارنده و یا پل دندانی به منظور جلوگیری از حرکت دندان‌های باقیمانده و تغییر شکل فک، ایده‌ی مطلوبی است.
درمان های خانگی آبسه دندان کودک
1- لثه اطراف دندان را بررسي كنيد و اگر متوجه يك برآمدگي قرمز شديد بآرامي آنرا با نوك انگشت خود لمس كنيد. چيزي نرم و اسفنجي را احساس خواهيد كرد كه در حقيقت انبوهي از چرك جمع شده است.
2- براي تسكين دادن درد به كودك خود آسپرين بچه يا شربت استامينوفن بدهيد. از بيحس كننده‌هاي موضعي مانند دانه ميخك استفاده نكنيد. زيرا ممكن است به حاشيه لثه لطمه بزند و مشكلات دنداني بيشتري بوجود آورد.
3- دهان كودك خود را با يك محلول آب نمك ضعيف شستشو دهيد تا دمل را زودتر بتركاند و هرگونه چرك را كه از آن خارج شده است بشويد.
4- از يك كيسه يا بطري آب گرم براي آرام كردن درد استفاده كنيد.
5-بلافاصله به دندانپزشك يا نزديكترين مركز اورژانس مراجعه نمائيد.
آیا مصرف آنتی بیوتیک برای آبسه دندان کودک الزامی است؟
والدین توجه داشته باشند که در صورت تورم صورت و آبسه های حاد دندانی مجاز به مصرف آنتی بیوتیک هستند، البته فقط با تجویز دندانپزشک متخصص. توجه داشته باشید که مصرف آنتی بیوتیک به تنهایی قادر به درمان این آبسه ها و کیست های دندانی نبوده و حتماً باید منشاء عفونت دندانی نیز حذف شود که این حذف عفونت، همانطور که گفته شد یا با درمان ریشه (عصب کشی و یا کشیدن دندان عفونی میسر می شود.)