مشاوره با متخصص دندانپزشکی کودکان در زمینه عادات دهانی

یکی از مشکلات کودکان در حفظ سلامت دهان و دندان، عادات بد دهانی است که گاهی خانواده ها را نگران می کند. والدینی که مدام از عادت های بد کودکان خود گلایه دارند، می توانند با متخصص دندانپزشکی کودکان مشورت کنند.زیرا یک متخصص دندانپزشکی کودکان به تمامی عادتهای بد دهانی کودکان واقف است و از سوی دیگر نتیجه سوء این عادات را نیز می داند. در عین حال به دلیل توانایی در برقرار کردن ارتباط سازنده و موثر با کودکان، نقش زیادی را در درمان و رفع این عادات دارد.  براساس نظر متخصصان دندانپزشکی عادات دهانی کودکان به مرور زمان تعادل نیروهای زبان، گونه، الیاف نگهدارنده دندان را بر هم می زند و موجب ایجاد مشکلات ناهنجار در دندان و دهان کودک می شود. در صورتی که والدین این عادات را به موقع تشخیص دهند، می توانند از مشکلات احتمالی که در بزرگسالی برای کودک بوجود می آید، پیشگیری کنند.

عادت مکیدن یعنی چه؟

وقتی کودکی عادت بر مکیدن انگشت شست یا سایر انگشتان و یا مکیدن پستانک داشته باشد.
شیوع این عادت چگونه است؟مکیدن انگشت عادت بسیار شایع در دوران کودکی است که از حدود سه ماهگی شروع می شود.کودکان از این عادت لذت می برند. از هر 10-8 کودک هفت تا یازده ساله یک نفر بطور طولانی مدت به این عادت مبتلا می باشد و دختران بیشتر از پسران درگیر این عادت می باشند. مکیدن پستانک معمولا بطور خود به خود تاقبل از رویش دندانهای دائمی در سن شش سالگی متوقف می گردد. چنانچه عادت مکیدن انگشت تا بعد از سن رویش دندانها در 7 سالگی ادامه یابد0ف این باعث اختلال در ردیف دندانهای دائمی خواهد گردید.
آیا تمامی کودکان با عادت مکیدن در آینده مشکلات دندانی فکی خواهد داشت؟خیر

بروز اختلالات دندانی فکی در اثر مکیدن به عوامل زیادی وابسته است

 1-طول زمان مکیدن انگشت وشدت آن
 2-سن کودک و زمان توقف عادت

چنانچه کودک بیش از شش ساعت در شبانه روز مکیدن انگشت داشته باشد این می تواند باعث اختلالات دندانی گردد.

سه دلیل عمده برای انجام درمان ارتودنسی وجود دارد

   1- بهبود وضعیت ظاهری دندانها
   2- بهبود عملکرد سیستم جونده
   3- بهبو سلامتی دندانها و لثه

چه کارهایی در اولین جلسه ویزیت ارتودنسی انجام می شود؟

ابتدا توسط ارتودنتیست معاینه می شوید، سپس با استفاده از سایر ابزارهای تشخیص مانند رادیوگرافی و عکس های داخل و خارج دهانی و همچنین قالبهای معاینه بهترین روش درمانی برای شما انتخاب می شود.

چگونه عادت مکیدن باعث تغییر در دندانها می گردد؟

تماس بین دندانهای قدامی را از بین برده و باعث فاصله عمودی(اپن باست) بین آنها می گردد. وجود این فاصله بین دندانهای جلو، جویدن را دچار اختلال خواهد کرد.
 باعث جلو زدگی دندانهای جلوی فک بالا می گردد.
 باعث تنگی در فک بالا و تماس غلط دندانهای خلفی می گردد که به آن کراس بایت می گویند.

عادت های دهانی کودکان

از جمله شایع ترین عادات دهانی کودکان می توان به فشاردادن دندان‌ها روی هم (دندان قروچه)، قرار گرفتن زبان بین دندان، تنفس دهانی، جویدن ناخن، جویدن گونه، مکیدن انگشت و جویدن اشیا و پستانک اشاره کرد که موجب کج شدن دندانها و حتی فک کودک در بزرگسالی می شود.

طبق نظر متخصص دندانپزشکی کودکان، اگر کودک در طی یک روز تنها 4 ساعت عادات دهانی خود را تکرار کند، بی شک در بزرگسالی به ترمیم های اساسی دندان و فک نیاز پیدا می کند. تداوم عادت از میزان شدت آن، نقش بیشتری در ایجاد ناهنجاری های دهان و دندان دارد.

یکی از سوالاتی که اغلب از سوی مادران پرسیده می شود، تاثیر پستانک و مکیدن انگشت در دوره نوزادی و تاثیر آن بر ناهنجاری های فکی و دندان در بزرگسالی است. متخصصان دندانپزشکی کودکان در این زمینه بر این نظرند که این عادات اگر تا قبل از 5 سالگی ترک شود و تنها به قبل از یک سالگی مربوط شود، تاثیر مخرب خود را از دست می دهد.

تاثیر عادات دهانی در ناهنجاری های دندانی

متخصصان دندانپزشکی کودکان معتقدند که عادات دهانی کودکان به دلایل متفاوتی شکل می گیرد. در واقع زمانی که آناتومیک و ساختمان دهان، دندان و بینی کودک دچار انحراف باشد، خود به خود موجب تحریک کودک برای خو گرفتن به عادات دهانی می شود. همچنین از دیگر عادات دهانی کودکان، جویدن ناخن و انگشت است که باید دلیل آن را در محرومیت کودک و جنبه های روحی و روانی او جستجو کرد. عموما کودکانی که از اعتماد به نفس کمتری برخوردارند، به عادات دهانی روی می آورند. از سوی دیگر سرگرمی نیز می تواند یکی دیگر از دلایل روی آوردن کودکان به عادات

چگونه می توان این عادت را متوقف کرد؟

تصصیح این عادت کار ساده ای نخواهد بود زیرا کودک از انجام آن لذت می برد. ابتدا سعی در توقف عادت عادت در طول روز نمود تا بتوان آنرا در شب نیز متوقف کرد. نکته مهم آن است که کودک باید خود بخواهد که عادت را متوقف کند.

کارهایی که می توان در این زمینه انجام داد:

 تشویق کودک: یک جدول دیواری درست کنید و یک سیستم پاداش روزانه برای عدم انجام عادت در نظر بگیرید.
 کودک خود را مرتبا برای عدم انجام عادت ستایش کنید و این تشویق را بطور روزانه انجام دهید.
 از غر زدن، تهدید کردن، تنبیه کردن، شرمسار کردن کودک میبایست پرهیز کرد. مثبت باشید و باعث افزایش اعتماد به   نفس کودک شوید.
 از یک وسیله یادآوری یا وسیله مخالفت فیزیکی مثل بانداژ کردن انگشت، دستکش نخی، جوراب، محافظ انگشت و یا ماده تلخ برروی انگشت استفاده کنید.

تست هایی که همکاران دندانپزشک و یا ارتودنتیست می تواند در این زمینه انجام دهد

ابتدا روش توصیه های شفاهی بکار میرود و در صورت عدم نتیجه گیری از دستگاههایی بنام habit breaker یا عادت شکن استفاده نمود. مکانیسم این دستگاهها بصورت سخت کردن و یا ممانعت از تماس انگشت با سطح کام بوده و به این ترتیب باعث توقف عادت می گردند.

بعد از توقف عادت دندانها چه سرنوشتی خواهند داشت؟

چنانچه عادت مکیدن قبل از 7-6 سالگی متوقف شود، در اکثر مواقع دندانها بطور خود به خود تصصیح می گردند. چنانچه عادت تا بعد از ست 7 سالگی ادامه یابد، این باعث تغییر وضعیت دندانهای اصلی  تقریبا غیر قابل برگشت می شود و احتمالا کودک نیاز به  درمانهای پیچیده ارتودنسی خواهد داشت. البته این نکته بسیار مهم است که درمان ارتودنسی میبایست بعد از قطع کامل عادت شروع شود زیرا انجام آن زمانی که عادت وجود دارد موفق نخواهد بود.

آیا مکیدن پستانک نیز اثرات مشابهی را با مکیدن انگشت دارد؟

مکیدن پستانک نیز باعث تغییر حالت دندانها بویژه دندانهای شیری می گردند لیکن تاثیر آن به مراتب کمتر از انگشت است. همچنین مکیدن پستانک معمولا قبل از سنین 7-6 سالگی متوقف می گردد. مکیدن پستانک به مراتب راحت تر از مکیدن انگشت قابل رفع کردن است و همچنین کودکانی که از پستانک استفاده می کنند کمتر دچار عادت مکیدن انگشت می گردند.

درمان عادت دهانی در کودکان

برای درمان عادات دهانی، متخصصین دندانپزشکی کودکان معتقدند که ابتدا باید بررسی و معاینات لازم بر روی کودک انجام شود. همچنین اینکه کودک به کدام عادت دهانی خو گرفته است، برای درمان اهمیت دارد. چرا که دندانپزشک کودکان برای صحبت با کودک و کمک به او برای کنار گذاشتن این عادت، نیاز دارد که تا نوع رفتار کودک را تشخیص دهد.والدین برای مشاوره با متخصص دندانپزشکی کودکان باید همکاری های لازم را با او داشته باشند. در این زمینه آگاه کردن کودک، یادآوری کافی و تشویق او برای ترک عادت اهمیت زیادی دارد. دندانپزشک کودکان ابتدا سعی می کند تا از طریق صحبت کردن و گفتگوی دوستانه، همکاری کودک را جلب کند. برای ترک عادات دهانی در کودکانی که زیر 5 سال هستند، از هیچ ابزار درمانی استفاده نمی شود.

توصیه های متخصص دندانپزشکی کودکان

دندانپزشک موارد زیر را شامل عادات دهانی می داند که والدین در صورت مشاهده باید نسبت به آن واکنش نشان دهند و کودک خود را برای مشاوره به نزد متخصص دندانپزشکی ببرند:

    1-زمانی که دندان های فک پایین جلو زده باشند.
    2-زمانی که فک عقب رفته باشد و در نتیجه دندانهای فک بالا جلو زده باشند.
    3-زمانی که فک کودک به شکل نیم رخ تعقر و تحدب داشته باشد.
    4-فقدان قرینگی میان دو طرف صورت کودک
    5-درهم رفتگی، شلوغی و جابجایی دندانها
    6-زمانی که دندان های قدامی بیش از حد همپوشانی داشته باشند.
    7-وجود فاصله زیاد میان دندانهای قدامی فک بالا و پایین

عادت انگشت و شست

در حدود دو سوم چنین عاداتی در سن ۵ سالگی پایان می پذیرد در کودکی که به طور منقطع یا شدت بالا انگشتش را می مکد، ممکن است اصلاً حرکت دندانی زیادی انجام نشود، ولی در کودکی که با نیروی کمتر ولی به طور مداوم انگشتش را می مکد، می تواند تغییرات دندانی مشخص ایجاد شود.درمان به طور معمول بین سنین ۴ تا ۶ سالگی انجام می شود، ولی دندانپزشک اطفال بای قبل از شروع ترک عادت، تنش های روحی کودک را ارزیابی کند.ساده ترین روش ، مشاوره با بیمار است، یعنی یک گفتگوی ساده بین متخصص دندانپزشک اطفال و بیمار در مورد مشکلات ایجاد شده از طریق مکیدن انگشت و اثر آن بر روی زیبایی و به طور کلی این روش برای کودکان بزرگتر که اهمیت موضوع را می دانند، بهترین کاربرد را دارد.

دومین روش درمان عادات دهانی کودکان

روش دوم درمان یادآوری است، این روش برای کودکانی موثر است که مایل به توقف عادت هستند، ولی به مقداری کمک نیاز دارند و روش آن ، استفاده از یک بانداژ چسبی محفوظ شده با نوار ضد آب روی انگشت است به عنوان یادآوری مداوم برای کودک و این روش به خصوص در طول ساعات خواب مفید است.

دندان قروچه و اشکال در رویش دندان‌های دائمی

این عادت غلط بیشتر مربوط به انقباض عضلات جویدن است که با انقباض زیاد و طولانی مدت، می‌تواند سبب ساییده‌شدن دندان‌ها شود. در برخی از کودکان توجه و تمایل آنها برای شنیدن صدای آن ممکن است آن را به عادت تبدیل کند. دندان قروچه در دوره‌ای از رشد و در درجات خفیف طبیعی و برای تکامل سیستم دندانی ضروری است ولی هنگامی که به‌صورت عادت و به مقدار و شدت زیاد انجام شود نیازمند بررسی بیشتر خواهد بود که در این موارد مشاوره با متخصص ارتودنسی جهت بررسی مراحل رشد و تکامل دندانی و بررسی اثرات مخرب آن توصیه می‌شود. در برخی از کودکان این مسئله می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری‌های انگلی نیز باشد که بررسی آن بدون ضرر است.

پستانک ارتودنتیک

پستـانـک ارتــودنـتیک از نظر متخصصان ارتودنسی اهمیت زیادی ندارد چرا که همانطور که گفتیم اثرات مخرب عادات غلط تا قبل از سن ۵ سالگی خودبه‌خود حذف می‌شود. برای استفاده از پستانک خارج از استاندارد ارتودنسی نیز سؤالات زیادی وجود دارد. ممکن است پستانک به جاهای مختلف برخورد کند و موجب آلوده‌شدن آن شود، در اثر استفاده پستانک ممکن است کودک به اسهال مبتلا شود.
خیلی از پدر و مادرها وقتی برای خرید سیسمونی می‌روند، پستانک را هم در فهرست خریدشان قرار می‌دهند ولی توصیه پزشکان و دندانپزشکان این است که از خرید پستانک صرف‌نظر کنید، چون ضررهای مکیدن پستانک برای کودک خیلی بیشتر از منافع کوتاه‌مدت آن است. پستانک حتی ممکن است در سخن گفتن کودک اختلال ایجاد کند و به نوعی باعث وابستگی و شکل‌گیری یک عادت مخرب شود.
اگر کودک به مکیدن پستانک عادت دارد با کمک دندانپزشک سعی کنید این عادت را از سر کودک بیندازید. البته بیشتر کودکان مکیدن انگشت و پستانک و دیگر اشیا را خودبه‌خود در سنین ۲ تا ۴سالگی ترک می‌کنند و همین باعث می‌شود که دندان‌ها و فکین دچار آسیب نشود، ولی بعضی از آنها این عادات را به‌مدت طولانی تکرار می‌کنند که ممکن است باعث بی‌نظمی در قوس‌های دندانی شده و نیز دندان‌های جلو بیرون بزنند.